|
ÇİNİNİN TANIMI VE TARİHÇESİ
Çininin İznik’te başladığını söylemek doğru
olmaz ama en parlak dönemini burada geçirdiği
doğrudur.
Türklerin Orta Asya’dan beri ulusal sanatlar
arasında yer alan keramik işleri Selçuklular ve
Osmanlılar’ zamanında Anadolu’ya özgü malzeme ve
teknikler ile gelişmiştir.
Anadolu Türkçesinde ve Osmanlı kaynaklarında
sırlı keramiklere SIRÇA , fayans ve sırlı
kadrolara KAŞİ veya ÇİNİ , porselene FAĞFURİ
denmiştir. Yapanlarada Kaşiger ,Çinici , Sırçacı
denmiştir.
Çininin seramik,fayans ve porselenden farkı :
1- Hammadde : Çini çamurunun içinde Kil, Kaolen,
Kuars ve Silis Kumu
2- Pişirme : Süresi ve derecesi
3- Sırlama Teknikleri
İznik’te Roma ve Bizans dönemindede keramikçilik
mevcuttur.Sultan Çelebi Mehmet tahta geçince
İranlı kaşi ustalarını İznik’e getirtip ilk çini
ocakları / fırınları kurdurtmuştur.İlk dönem :
1413—1421 Sultan Çelebi Mehmet torunu Fatih
Sultan Mehmet 1451—1481´dir. Bu devire sırlı
tuğla devri yada “Turkuaz yılları” denir.
Yeşil Cami ve Yeşil Türbe bu dönemin eserlerine
örnektir.
14. ve 15. yüzyıl sonlarına değin “MİLET İŞİ”
dönemi; en belirgin özelliği kırmızı hamurdan
silip bezemeli ve tek renk sırlıdır. Anadolu
Selçuklu keramik etkisi birizdir. Sır altı
bezemeleri; kobalt mavisi,safı,yeşil,firuze veya
beyaz renklerdir.
15. yüzyıl sonu ve 16. yüzyıl başı MAVİ BEYAZ
DÖNEMİ: en belirgin özelliği kırmızı toprağın
yerine ince ve beyaz kilin kullanılmasıdır. Bu
dönemden sonra 1520´den 1550´ye kadar “HALİÇ
İŞİ” ile parlar. “ŞAM İŞİ” daha ileri aşamadır.
16. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkmıştır.
Henüz kırmızının keşfedilmediği bu ara dönemde
kobalt,firuze,eflatun,patlıcan moru ve yeşilin
tüm tonları kullanılmıştır.
En eski Osmanlı çinileri İznik’te Çandarlı Kara
Halil Paşa’nın yaptırdığı Yeşil Camidir. Asıl
parlak dönemi ise 14—17. yüzyıl arasıdır. Altın
çağı ise 16. yüzyıldır.
Osmanlı çinilerini evrensel düzeyde üne ve
değere ulaştıran özellikleri;
- [ ] Başta lale olmak üzere
gül,sümbül,nar,nohut,selvi motifi ağırlıklı
desenlerle,
- [ ] Sırlama tekniğinin mükemmelliğidir.
KAYNAKÇA
-Osmanlı'da Zenaatten Sanata ( Necdet Sakaoğlu -
Nuri Akbayar)
-Geleneksel Türk El Sanatları ( Metin Süzen )
|
